ما همیشه فکر می‌کردیم که سکته مغزی عمدتاً به خاطر فشار خون بالا یا قند خون بالا اتفاق می‌افتد. اما دانشمندان مغز و اعصاب اخیراً به دو کشف بسیار جالب رسیده‌اند که می‌خواهم به زبان ساده برایتان تعریف کنم.

 کشف اول: قلب «خسته» هم می‌تواند باعث سکته شود!

همه ما می‌دانیم که قلب ما خون را به سراسر بدن پمپاژ می‌کند. گاهی اوقات، ریتم قلب به هم می‌ریزد (که به آن «فیبریلاسیون» می‌گویند) و این باعث ایجاد لخته خون می‌شود. اگر این لخته به مغز برود، سکته مغزی رخ می‌دهد.

اما کشف جدید این است: گاهی اوقات ریتم قلب کاملاً عادی است، اما خودِ عضله قلب، مخصوصاً یکی از حفره‌های بالایی آن (به نام دهلیز)، به مرور زمان «خسته» و «آسیب‌دیده» می‌شود.چرا خسته می‌شود؟ سال‌ها تحمل فشار خون بالا یا دیابت، این حفره قلب را ضعیف و سفت می‌کند.

مثل یک کیسه پلاستیکی کهنه‌ که خاصیت ارتجاعی خود را از دست داده است، این حفره خسته دیگر نمی‌تواند خون را به خوبی پمپاژ کند. در نتیجه، حتی با ریتم طبیعی، خون در گوشه‌های آن راکد می‌ماند و لخته ایجاد می‌شود.
نکته مهم: ما قبلاً فکر می‌کردیم فقط ریتم نامنظم خطرناک است، اما حالا می‌دانیم که قلبِ «خسته» و آسیب‌دیده، حتی با ریتم منظم، می‌تواند مخفیانه باعث سکته مغزی شود.

کشف دوم: آنفولانزا و سرماخوردگی شدید می‌توانند «ماشه» سکته باشند!

این یکی شاید شما را شگفت‌زده کند. آیا می‌دانستید وقتی دچار یک عفونت شدید مثل آنفولانزا یا کووید-۱۹ می‌شوید، خطر سکته مغزی در شما به طور موقت بسیار بالا می‌رود؟

چطور چنین چیزی ممکن است؟

فکر کنید که رگ‌های خونی شما مثل لوله‌هایی هستند که ممکن است در طول سال‌ها کمی رسوب (پلاک) در آن‌ها جمع شده باشد. در حالت عادی، این رسوب‌ها آرام سر جایشان نشسته‌اند.

اما وقتی شما دچار عفونت شدید می‌شوید، بدن شما برای مبارزه با ویروس، یک «اعلام جنگ» سراسری می‌کند. این حالت جنگی باعث التهاب شدید در بدن می‌شود. این التهاب، رگ‌های شما را «عصبانی» و «چسبنده» می‌کند و باعث می‌شود آن رسوب‌های آرامی که در رگ داشتید، ناگهان «ترک بخورند» و فعال شوند.

وقتی این اتفاق می‌افتد، بدن فکر می‌کند رگ پاره شده و فوراً آنجا لخته خون درست می‌کند تا جلوی خونریزی را بگیرد. این لخته ناگهانی، رگ را می‌بندد و... بله، سکته مغزی اتفاق می‌افتد.

 پیام این دو کشف برای ما چیست؟

مراقب سلامت کلی قلبمان باشیم: فقط چک کردن ریتم قلب کافی نیست. باید با کنترل فشار خون و قند، نگذاریم عضله قلبمان «خسته» و فرسوده شود.

واکسن آنفولانزا را جدی بگیریم: زدن واکسن آنفولانزا فقط برای جلوگیری از تب و لرز نیست.

 این کار جلوی آن «اعلام جنگ» و التهاب شدید را می‌گیرد و در واقع، یک راه بسیار هوشمندانه برای محافظت از مغزتان در برابر آن «ماشه» خطرناک سکته است.

حسین صوفی احمدی دانشجوی دکتری علوم اعصاب دانشکده علوم و فن آوری های نوین پزشکی