بیماری آلزایمر (Alzheimer's Disease)

بیماری آلزایمر نوع شایع‌ترین زوال عقل تدریجی و پیشرونده است که در اثر تجمع پروتئین‌های غیرطبیعی در مغز (مانند بتا آمیلوئید و تائو) و از دست‌رفتن سلول‌های عصبی در مناطق حیاتی مغز، به‌ویژه در قشر پیشانی و هیپوکمپ، ایجاد می‌شود. این بیماری منجر به اختلالات شدید در حافظه، تفکر، رفتار و توانایی انجام فعالیت‌های روزمره می‌شود. آلزایمر معمولاً در افراد بالای ۶۵ سال دیده می‌شود، اما اشکال زودرس (قبل از ۶۵ سالگی) نیز گزارش شده است.

علائم کلیدی تشخیصی بیماری آلزایمر

• فقدان حافظه کوتاه‌مدت: فراموشی مکرر اطلاعات جدید، تکرار سوالات یا گفتگوها 
• مشکل در انجام وظایف روزمره: ناتوانی در مدیریت مالی، استفاده از وسایل خانگی یا پیروی از دستورالعمل‌ها 
• گیجی زمانی و مکانی: گم شدن در محیط آشنا، اشتباه در تشخیص زمان یا تاریخ 
• مشکل در زبان و ارتباطات: فراموشی کلمات، توقف در میانه جمله، ناتوانی در نام بردن اشیا 
• عدم توانایی در قضاوت و تصمیم‌گیری: تصمیمات نامناسب در مسائل مالی یا بهداشتی 
• تغییرات شخصیت و رفتار: بی‌قراری، اضطراب، افسردگی، بی‌اعتمادی یا پرخاشگری 
• کاهش توانایی در تشخیص بینش و احساسات دیگران: کاهش همدلی یا واکنش‌های نامناسب به موقعیت‌ها 
• کاهش انگیزه و علاقه: بی‌حوصلگی، انزوا و کاهش مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی 

این علائم تدریجی هستند و با گذشت زمان بدتر می‌شوند. تشخیص نهایی معمولاً توسط متخصصان عصب‌شناسی یا روان‌پزشکی بر اساس معاینات بالینی، تست‌های شناختی، تصویربرداری مغزی مانند MRI یا  PET Scan  و بررسی سابقه پزشکی انجام می‌شود.

نحوه رفتار با بیماران مبتلا به آلزایمر – دستورالعمل‌های کلیدی

 ✅ با آرامش و صبر صحبت کنید: سرعت گفتار خود را کاهش دهید و جملات ساده و کوتاه به کار ببرید.

✅ همراه با تماس چشمی صحبت کنید: این کار به بیمار کمک می‌کند تمرکز کند و احساس امنیت کند.

 ✅ بیمار را دعوت به فعالیت‌های ساده کنید: مانند خوردن غذا، پوشیدن لباس یا پیاده‌روی کوتاه، اما او را مجبور نکنید.

 ✅ محیط امن و آشنا فراهم کنید: تغییرات ناگهانی در محیط یا برنامه ممکن است باعث اضطراب شود.

 ✅ از بیمار سوالات با گزینه بپرسید: به جای "امروز چه غذایی بخوریم؟"، بپرسید: "امروز لوبیا پلو بخوریم؟"

 ✅ احساسات بیمار را تأیید کنید: حتی اگر دروغ یا اشتباه می‌گوید، با او بحث نکنید. به جای آن بگویید: "می‌فهمم که اینطور احساس می‌کنی." 

 ✅ از تماس بدنی ملایم استفاده کنید: مانند گرفتن دست یا لمس شانه، که می‌تواند احساس امنیت را افزایش دهد.

 ✅ او را به انجام فعالیت‌های شناختی و اجتماعی تشویق کنید: مانند گوش دادن به موسیقی، دیدن عکس‌های قدیمی یا بازی‌های ساده.

 ✅ برنامه روزانه منظم داشته باشید: ثبات در زمان خوردن، خواب و فعالیت‌ها به کاهش اضطراب کمک می‌کند.

 ✅ مراقب خودتان هم باشید: مراقبت از بیمار آلزایمر خسته‌کننده است. از حمایت خانواده، مشاوره یا گروه‌های حمایتی استفاده کنید.

تهیه کننده : خجسته رحیمی جابری دانشجوی دکتری علوم اعصاب دانشکده علوم و فن آوری های نوین پزشکی شیراز