عملکرد کلیه خوک ویرایش ژن شده در بیمار موفقیت آمیز بود

در یک تلاش پیشگامانه در اوایل سال ۲۰۲۵ در بیمارستان عمومی ماساچوست؛ یک مرد ۶۲ ساله مبتلا به بیماری کلیوی مرحله نهایی و التهاب عروقی گسترده، پیوند یک کلیه خوکی اصلاح ژنتیکی ‌شده را دریافت کرد. کلیه بلافاصله پس از یک دوره ۴ ساعته ایسکمی سرد، شروع به کار کرد. تولید ادرار در کمتر از ۵ دقیقه آغاز و این روند برای ۱.۵ تا ۲ لیتر در روز تثبیت شد. سطح کراتینین (شاخص سلامت کلیوی) تا روز ششم از ۱۱.۸ به ۲.۲ میلی‌گرم در دسی‌لیتر کاهش یافت و نرخ فیلتراسیون کلیوی به ۴۰-۵۰ میلی‌لیتر در دقیقه رسید. این مطالعه، گامی مهم و رو به جلو در پیوند از حیوان تراریخت به انسان را مستند می‌کند: حیوان اهدا کننده که یک خوک مینیاتوری یوکاتان پیشرفته بود، ۶۹ ویرایش ژنومی بی‌سابقه را از طریق فناوری CRISPR-Cas9 در آزمایشگاه شرکت eGenesis بدست آورد. این مهندسی ژنتیک پیچیده شامل حذف سه آنتی‌ژن‌ قندی از جمله Alpha-Gal، Neu5Gc و Sd(a)، غیرفعال‌سازی ۵۹ رتروویروس درون‌زاد خوکی و درج هفت ژن انسانی برای تنظیم کمپلمان (CD46، CD55)، ضد انعقاد (THBD، EPCR)، ضد التهاب (TNFAIP3، HMOX1) و ضد فاگوسیتوز (CD47) می­شد. اما در روز هشتم، رد پیوند با واسطه سلول‌های T رخ داد که با گلوکوکورتیکوئیدها، گلوبولین آنتی‌تیموسیت و مهارکننده‌های کمپلمان درمان شد. در نتیجه هیچ رد پیوند با واسطه آنتی‌بادی یا میکروآنژیوپاتی ترومبوتیک مشاهده نشد.

محققان گروه دکتر تاتسو کاوایی عنوان می­کنند، این کلیه زنوگرفت ماموریت تصفیه خون را به مدت ۵۲ روز فراهم کرد و نیاز به همودیالیز را به طور کامل از بین برد. اما در این روز، بیمار به طور ناگهانی فوت کرد. کالبدشکافی بیماری شدید و منتشر عروق کرونر و اسکار قلبی را نشان می­داد که با کاردیومیوپاتی ایسکمیک زمینه‌ای بیمار مطابقت داشت، اما هیچ شواهد بافت‌شناسی از رد پیوند زنوگرافت مشاهده نشد. طی بررسی­های بیشتر مشخص شد، زنوگرافت در زمان مرگ هنوز از نظر عملکردی پایدار و عاری از رد فعال بوده و به طور قطعی علت مرگ را از شکست پیوند جدا می‌کند. محققان احتمال دادند، عدم تطابق‌های فیزیولوژیکی در سیستم رنین-آنژیوتانسین-آلدوسترون خوک ممکن است مدیریت مایعات را در بیمار مبتلا به بیماری قلبی شدید پیچیده کرده باشد. نتیجه کلی از امکان‌پذیری پیوند زنوگرافت پشتیبانی می‌کند و راه را به سمت کارآزمایی‌های بالینی کوچک برای بیماران کلیوی پرخطر با محدودیت اهدا کننده را پیشنهاد می‌کند.

تهیه کننده: دکتر غلامحسین دریا گروه علوم بیومدیکال مقایسه ای دانشکده علوم و فناوریهای نوین پزشکی